Gánh nặng chăm sóc cha mẹ già yếu đang trở thành thực tế không thể tránh khỏi đối với nhiều gia đình Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trung niên – những người vừa phải lo lắng cho con cái, vừa gồng gánh trách nhiệm chăm sóc cha mẹ già bệnh tật. Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu về hiện trạng, khó khăn và những giải pháp thiết thực để vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Nhiều người, giống như anh Long, một người đàn ông 43 tuổi ở Hà Nội, đang phải đối mặt với thực tế phức tạp này. Từ khi mẹ đột quỵ ba năm trước, cuộc sống của anh hoàn toàn thay đổi. Anh từ bỏ công việc ổn định tại ngân hàng để toàn tâm toàn ý chăm sóc mẹ, dù điều này gặp phải sự phản đối của vợ. Anh thuê nhà gần bệnh viện, lo từng bữa ăn, giấc ngủ, việc tắm rửa, vệ sinh và cả việc tập vật lý trị liệu cho mẹ. Sự vất vả về thể chất, cộng với áp lực tài chính ngày càng tăng, đã đẩy anh đến bờ vực của trầm cảm và rối loạn lo âu. Anh Long là một ví dụ điển hình cho “thế hệ bánh mì kẹp” – thuật ngữ chỉ những người trung niên vừa phải chăm sóc cha mẹ già yếu, vừa nuôi dạy con cái.
Thực trạng đáng báo động của thế hệ “bánh mì kẹp” tại Việt Nam
Theo số liệu thống kê năm 2021, Việt Nam có hơn 4,3 triệu người cao tuổi sống một mình hoặc với người dưới 15 tuổi cần được hỗ trợ chăm sóc. Mặc dù tuổi thọ người Việt đang tăng lên, chất lượng cuộc sống của người già lại bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bệnh tật. Với tuổi thọ trung bình trên 73, nam giới phải sống với bệnh tật trung bình 8 năm và nữ giới là 11 năm. Đáng báo động hơn, trung bình mỗi người cao tuổi mắc từ 3 đến 5 bệnh, chủ yếu là các bệnh mãn tính cần điều trị lâu dài.
Thêm vào đó, báo cáo năm 2022 cho thấy khoảng 9,6 triệu người Việt Nam không nhận được bất kỳ khoản lương hưu nào, khiến họ phải phụ thuộc hoàn toàn vào con cái. Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh từ Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam nhấn mạnh việc chăm sóc người già bị tai biến, đột quỵ là “gánh nặng cực kỳ lớn”, đòi hỏi sự túc trực 24/24 và sự hỗ trợ toàn diện. Chi phí điều trị, thuốc men và thực phẩm cho người cao tuổi cũng cao gấp 8-10 lần so với người trẻ, tạo thêm áp lực kinh tế cho gia đình.
Gánh nặng chăm sóc người già không chỉ là thể chất mà còn là tinh thần. Ảnh minh họaẢnh minh họa: Gánh nặng chăm sóc người già không chỉ về mặt thể chất mà còn về tinh thần.
Áp lực tâm lý và những hệ lụy
Không chỉ gánh nặng về thể chất và tài chính, những người chăm sóc người già còn phải đối mặt với áp lực tâm lý khổng lồ. Cảm giác tội lỗi, bất lực khi không thể cân bằng giữa chăm sóc cha mẹ và công việc cá nhân là điều thường gặp. Sự thiếu thấu hiểu từ gia đình, bạn đời và cộng đồng càng làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng, kiệt sức, dẫn đến trầm cảm và rối loạn lo âu. Thạc sĩ Tâm lý Lâm sàng Vương Nguyễn Toàn Thiện cho biết nhiều gia đình lục đục vì mâu thuẫn trong việc phân chia trách nhiệm và tài chính.
Những bất hòa này không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ gia đình mà còn gây tổn thương sâu sắc đến tâm lý người già. Họ có thể cảm thấy cô đơn, buồn bã, thậm chí tự trách mình. Trong một số trường hợp, người già còn cố gắng né tránh việc nhận sự chăm sóc để giảm bớt xung đột, dẫn đến nguy cơ bị bỏ bê.
Giải pháp toàn diện cho thế hệ “bánh mì kẹp”
Để giải quyết vấn đề nan giải này, các chuyên gia khuyến nghị cần có sự chia sẻ trách nhiệm công bằng và rõ ràng trong gia đình, bất kể gia đình ít con hay nhiều con. Việc luân phiên chăm sóc hoặc phân công nhiệm vụ cụ thể dựa trên khả năng của từng người là rất cần thiết. Trong trường hợp khó khăn, gia đình có thể cân nhắc đến các dịch vụ hỗ trợ bên ngoài như thuê người chăm sóc hoặc chọn trung tâm dưỡng lão uy tín.
Quan trọng hơn cả, cần chú trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người chăm sóc. Họ cần được tạo điều kiện nghỉ ngơi, chăm sóc bản thân và có không gian chia sẻ cảm xúc. Việc xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn và điều chỉnh lại khái niệm “an vui” để tránh làm việc quá sức cũng là điều cần thiết. Giáo sư Nguyễn Thị Hương Lan từ Học viện Hạnh phúc Việt Nam nhấn mạnh rằng làm tròn chữ hiếu không chỉ là trách nhiệm mà còn là cách dạy con cái trở thành những người hiếu nghĩa.
Hãy cùng Cachchamcon.com xây dựng một cộng đồng hỗ trợ và chia sẻ, giúp thế hệ “bánh mì kẹp” vượt qua những thách thức và tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống. Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ thêm.
