Ukraine_refugeesAlt: Hình ảnh người tị nạn Ukraine tại Ba Lan năm 2022, phản ánh thực trạng di cư ồ ạt sau khi chiến tranh nổ ra.
Từ khi Liên Xô sụp đổ, dân số Ukraine đã giảm mạnh. Gần 3 năm chiến sự với Nga đã đẩy đất nước này vào một cuộc khủng hoảng dân số chưa từng có, với con số ước tính giảm thêm khoảng 10 triệu người, theo Liên hợp quốc. Viễn cảnh phục hồi dân số sau chiến tranh hiện đang trở nên vô cùng khó khăn, đặt ra thách thức lớn cho quá trình tái thiết đất nước. Bài viết sẽ phân tích nguyên nhân và những khó khăn mà Ukraine đang đối mặt.
Xu hướng di cư không hồi lưu: Sự mất mát không thể bù đắp
Một vấn đề đáng báo động là xu hướng di cư của người dân Ukraine. Theo một bài viết trên Globe and Mail, chỉ khoảng một nửa số người tị nạn Ukraine ở nước ngoài bày tỏ ý định trở về sau khi chiến tranh kết thúc. Nguyên nhân chính là do nhiều người đã ổn định cuộc sống mới, có việc làm và con cái đang đi học tại các quốc gia tiếp nhận. Thời gian kéo dài của chiến sự càng củng cố quyết định ở lại của họ.
Thêm vào đó, việc chính phủ Ukraine vẫn áp dụng luật cấm nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 60 xuất cảnh khiến nhiều gia đình chia cắt. Khi lệnh cấm này được dỡ bỏ, nhiều người sẽ ưu tiên di cư để đoàn tụ với người thân thay vì đón gia đình về nước. Việc khả năng độ tuổi nhập ngũ có thể giảm xuống 18 tuổi cũng khiến nhiều gia đình có con trai tìm cách đưa con ra nước ngoài, gia tăng thêm áp lực lên tình trạng suy giảm dân số.
Khoảng 6,7 triệu người Ukraine đã tị nạn ở nước ngoài, đây là con số chính thức, nhưng chưa đầy đủ khi chưa tính đến những người di cư sang Nga hay Belarus. Thất thoát nguồn nhân lực khổng lồ này gây khó khăn lớn cho công cuộc tái thiết. Thực tế là lần đầu tiên trong lịch sử, số người Ukraine đang làm việc ít hơn số người đã nghỉ hưu, theo ông Maidukov, càng làm trầm trọng thêm vấn đề.
Tỷ lệ sinh giảm mạnh: Ảnh hưởng của chiến tranh và thách thức kinh tế
Bên cạnh di cư, tỷ lệ sinh giảm mạnh là một nguyên nhân khác dẫn đến khủng hoảng dân số. Chiến tranh đã tạo ra bầu không khí bất an, khiến các cặp vợ chồng ít nghĩ đến việc sinh con. Mặc dù có những đề xuất tăng hỗ trợ tài chính cho các gia đình có con, nhưng các giải pháp này chỉ mang tính tạm thời và không giải quyết được những khó khăn thực tế trong việc nuôi dạy con cái trong bối cảnh khó khăn hiện nay.
Theo khảo sát của Viện Dân số và Xã hội Ptoukha, hỗ trợ tài chính chỉ thúc đẩy tỷ lệ sinh tăng ở khoảng 12% số cặp vợ chồng. Kinh nghiệm của các quốc gia vùng Balkan cho thấy, tăng tỷ lệ sinh không đảm bảo con cái sẽ ở lại đất nước khi trưởng thành. Năm 2022, số trẻ em sinh ra tại Ukraine giảm 25% so với năm 2021, và năm 2023 thậm chí còn giảm mạnh hơn, khoảng 32% so với năm 2021 (theo Pravda Ukraine). Thực tế này cho thấy vấn đề giảm tỷ lệ sinh đã diễn ra từ lâu, nhưng chiến tranh đã làm trầm trọng thêm tình hình.
Ukraine_birth_rateAlt: Biểu đồ thể hiện sự sụt giảm tỷ lệ sinh ở Ukraine trong những năm gần đây, cho thấy xu hướng tiêu cực trước và trong thời gian chiến tranh.
Tương lai ảm đạm: Những dự báo bi quan về dân số Ukraine
Năm 2021, dân số Ukraine ước tính khoảng 40 triệu người. Tuy nhiên, các dự báo về dân số Ukraine đến năm 2030 rất bi quan. Viện Dân số và Xã hội Ptoukha dự đoán dân số sẽ giảm xuống còn 24-32 triệu người, trong khi nghiên cứu được tài trợ bởi Liên minh châu Âu dự báo mức giảm 24-33%, tùy thuộc vào thời gian kéo dài của chiến tranh. Thậm chí, dự báo của Liên hợp quốc năm 2023 về mức 35 triệu người vào năm 2050 giờ đây cũng được xem là lạc quan.
Bà Ella Libanovka, giám đốc Viện Dân số và Xã hội Ptoukha, nhấn mạnh rằng Ukraine khó có thể hy vọng vào sự phục hồi dân số sau chiến tranh. Tỷ suất sinh hiện nay ở mức khoảng một trẻ/phụ nữ, một trong những con số thấp nhất thế giới.
Kết luận: Thách thức to lớn và cần có giải pháp toàn diện
Cuộc khủng hoảng dân số đang là một thách thức cực kỳ nghiêm trọng đối với Ukraine. Sự kết hợp của di cư ồ ạt và tỷ lệ sinh giảm mạnh đặt ra những khó khăn to lớn cho quá trình tái thiết và phát triển đất nước sau chiến tranh. Để giải quyết vấn đề này, Ukraine cần những giải pháp toàn diện, không chỉ tập trung vào hỗ trợ tài chính mà còn phải giải quyết các vấn đề sâu xa hơn về kinh tế, xã hội và an ninh để thu hút người dân quay trở lại và khuyến khích sinh sản. Cachchamcon.com hy vọng rằng, trong tương lai gần, Ukraine sẽ tìm ra những giải pháp hiệu quả để vượt qua khó khăn này.
