Mức sinh của Việt Nam đang ở mức thấp nhất trong lịch sử, chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ vào năm 2024, thấp hơn nhiều so với mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Việc này đang đặt ra nhiều thách thức lớn về già hóa dân số và ảnh hưởng đến phát triển kinh tế – xã hội. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về nguyên nhân của vấn đề và các giải pháp khuyến sinh đang được đề xuất.
Nguyên nhân của xu hướng sinh ít con
Theo các chuyên gia, việc sinh ít con ở Việt Nam không chỉ là vấn đề đơn thuần về chính sách, mà còn liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp khác.
Chi phí nuôi dạy con cao
Chi phí nuôi dạy con hiện nay rất cao, bao gồm học phí, chi phí sinh hoạt, chăm sóc sức khỏe, giải trí… Đặc biệt, đối với các gia đình ở thành thị, mong muốn cho con cái được tiếp cận với nền giáo dục chất lượng cao, môi trường sống tốt đòi hỏi nguồn tài chính đáng kể. Điều này khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ e ngại việc sinh nhiều con. GS Nguyễn Đình Cử, nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội (Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội) cho rằng, việc sinh con nuôi dạy con không chỉ dừng lại ở “có cơm ăn, áo mặc, được đi học” mà phải đáp ứng nhiều nhu cầu cao hơn nữa.
Thay đổi nhận thức về gia đình và vai trò phụ nữ
Sự phát triển kinh tế – xã hội và sự hội nhập quốc tế đã dẫn đến sự thay đổi trong nhận thức về gia đình và vai trò của phụ nữ. Nhiều phụ nữ hiện đại lựa chọn tập trung vào sự nghiệp, học tập và phát triển bản thân thay vì sinh nhiều con. Việc cân bằng giữa công việc và gia đình cũng là một thách thức lớn đối với nhiều phụ nữ.
Chính sách khuyến khích sinh con chưa đủ hiệu quả
Mặc dù có nhiều chính sách khuyến khích sinh con được đưa ra, như hỗ trợ tiền mặt, miễn giảm học phí, nhưng hiệu quả chưa cao. Chính sách hỗ trợ tiền mặt thường chỉ có tác động nhất định đối với các gia đình có thu nhập thấp, còn các gia đình có thu nhập trung bình và cao lại không mấy quan tâm. Việc hỗ trợ chỉ tập trung vào mặt kinh tế mà chưa quan tâm đầy đủ đến các vấn đề khác như chăm sóc trẻ em, cơ sở vật chất, chính sách hỗ trợ người mẹ sau sinh,…
Giải pháp khuyến sinh toàn diện
Để giải quyết vấn đề mức sinh thấp, cần có một giải pháp toàn diện, bao gồm:
Điều chỉnh chính sách dân số
Việc bỏ quy định xử phạt Đảng viên sinh con thứ 3, như đề xuất của Bộ Y tế, là một bước đi tích cực. Tuy nhiên, cần có những chính sách khuyến khích sinh con linh hoạt hơn, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội hiện nay, trao quyền quyết định số lượng con cho các gia đình, gắn với trách nhiệm chăm sóc và nuôi dạy con tốt.
Hỗ trợ toàn diện cho gia đình
Cần có chính sách hỗ trợ toàn diện hơn cho gia đình, không chỉ về kinh tế mà còn về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, giáo dục, nhà ở… Việc phát triển hệ thống trường mầm non công lập chất lượng cao, chính sách hỗ trợ người mẹ sau sinh, các chương trình giáo dục sớm cho trẻ em sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho các gia đình.
Nâng cao nhận thức cộng đồng
Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc duy trì mức sinh thay thế, về vai trò của gia đình trong xã hội. Việc chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc con cái, giúp đỡ các gia đình trẻ vượt qua khó khăn trong việc nuôi dạy con cũng rất cần thiết.
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng
Đầu tư vào cơ sở hạ tầng xã hội, như trường học, bệnh viện, khu vui chơi giải trí sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc nuôi dạy con cái, thu hút người dân đến sinh sống và lập nghiệp.
Mức sinh thấp gây ra nhiều hệ lụy cho xã hội Ảnh minh họa: Xu hướng sinh ít con, kết hôn muộn đang lan rộng nếu không có các biện pháp khuyến sinh phù hợp.
Kết luận
Vấn đề mức sinh thấp ở Việt Nam là một thách thức lớn đòi hỏi sự nỗ lực của cả Chính phủ, các tổ chức xã hội và toàn xã hội. Cần có một giải pháp toàn diện, bao gồm điều chỉnh chính sách, hỗ trợ gia đình, nâng cao nhận thức cộng đồng và đầu tư vào cơ sở hạ tầng để giải quyết vấn đề này hiệu quả. Để được tư vấn cụ thể hơn về chăm sóc mẹ và bé, hãy truy cập website Cachchamcon.com.
