Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Liên Hương mới đây đã công bố thông tin đáng chú ý tại hội nghị Tổng kết công tác dân số năm 2024: mức sinh tại Việt Nam tiếp tục giảm mạnh, đạt mức thấp nhất trong lịch sử. Con số 1,91 con/phụ nữ năm 2024 đánh dấu năm thứ ba liên tiếp mức sinh giảm dưới mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Điều này đặt ra thách thức lớn về dân số và đòi hỏi những giải pháp khuyến sinh hiệu quả.
Mức sinh giảm mạnh tại Việt NamBiểu đồ mức sinh giảm dần qua các năm ở Việt Nam
Xu hướng giảm sinh: Từ đô thị đến nông thôn
Năm 2023, mức sinh là 1,96 con/phụ nữ. So với năm 2021 (2,11 con/phụ nữ) và 2022 (2,01 con/phụ nữ), xu hướng giảm sinh rõ rệt. Thậm chí, dự báo cho thấy mức sinh sẽ tiếp tục giảm trong những năm tới, trái ngược với kỳ vọng ban đầu về sự gia tăng vào năm 2024 (năm Thìn). Điều này phản ánh sự thay đổi quan niệm về sinh đẻ trong xã hội hiện đại, cũng như hiệu quả chưa cao của các chính sách khuyến khích sinh con.
Xu hướng giảm sinh tập trung mạnh ở khu vực đô thị, nơi có điều kiện kinh tế – xã hội phát triển. Năm 2024, mức sinh ở thành thị chỉ đạt 1,67 con/phụ nữ, thấp hơn đáng kể so với khu vực nông thôn (2,08 con/phụ nữ). Sự chênh lệch này cho thấy sự ảnh hưởng rõ rệt của yếu tố kinh tế – xã hội đến quyết định sinh đẻ của các gia đình.
Chênh lệch vùng miền và hệ quả dân số già hóa
Mức sinh giữa các vùng miền cũng có sự chênh lệch đáng kể. Các vùng trung du và miền núi phía Bắc (ước tính 2,34 con/phụ nữ) và Tây Nguyên (ước tính 2,24 con/phụ nữ) có mức sinh cao hơn, trong khi các vùng kinh tế – xã hội phát triển hơn lại có mức sinh thấp, thậm chí rất thấp như Đông Nam Bộ (ước tính 1,48 con/phụ nữ). Hình thái này phần nào cho thấy sự bất cập trong chính sách khuyến khích sinh cũng như sự phân bổ nguồn lực chưa đồng đều.
Theo dự báo dân số Việt Nam giai đoạn 2019-2069, nếu mức sinh giảm mạnh tiếp tục, dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm sau năm 2054, với mức giảm ngày càng lớn. Điều này dẫn đến hệ quả nghiêm trọng như dân số già hóa, gia tăng chi phí xã hội, y tế và an sinh, thiếu hụt lao động, và suy giảm nguồn lực kinh tế – xã hội. Hiện tượng này không phải là xa lạ, Nhật Bản, với dân số già hóa nghiêm trọng, là một ví dụ điển hình.
Giải pháp và hướng đi trong tương lai
Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030 đặt mục tiêu duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Dự thảo Luật Dân số mới đề xuất nhiều biện pháp hỗ trợ, khuyến khích người dân sinh đủ hai con, bao gồm bãi bỏ tiêu chí giảm sinh con thứ ba trở lên, khuyến khích kết hôn trước 30 tuổi và sinh đủ hai con trước 35 tuổi. Một số tỉnh, thành phố cũng đã áp dụng chính sách thưởng tiền để khuyến khích sinh con, như Long An, Bạc Liêu, Hậu Giang. Tuy nhiên, hiệu quả của các chính sách này cần được đánh giá và điều chỉnh cho phù hợp với thực tiễn.
Kết luận
Mức sinh giảm mạnh tại Việt Nam là một thách thức lớn đòi hỏi sự quan tâm và giải pháp toàn diện từ các cấp chính quyền. Việc xây dựng và triển khai các chính sách khuyến sinh hiệu quả, đồng thời giải quyết những khó khăn của các gia đình trong việc nuôi dạy con cái, là điều cần thiết để đảm bảo tương lai phát triển bền vững của đất nước. Để cập nhật thêm thông tin hữu ích về chăm sóc sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ, hãy truy cập Cachchamcon.com, nơi bạn sẽ tìm thấy những lời khuyên và kiến thức đáng tin cậy từ các chuyên gia hàng đầu.
