Việt Nam đang đối mặt với thực trạng mức sinh giảm, thậm chí xuống mức thấp nhất lịch sử vào năm 2023 với chỉ 1,96 con/phụ nữ. Xu hướng này, theo dự báo, sẽ tiếp tục giảm, đặt ra nhiều thách thức lớn cho sự phát triển bền vững của đất nước. Hiểu rõ nguyên nhân và giải pháp cho vấn đề này là vô cùng cần thiết để đảm bảo tương lai dân số Việt Nam.
Mức Sinh Thay Thế: Liệu Có Thực Sự Bền Vững?
Từ năm 2006, Việt Nam đạt mức sinh thay thế (TFR) là 2,09 con/phụ nữ. Tuy nhiên, sự ổn định này chỉ là tương đối. Thực tế cho thấy mức sinh đang chênh lệch đáng kể giữa các vùng, đặc biệt thấp ở khu vực đô thị. Trong 20 năm qua, mức sinh ở thành thị luôn thấp hơn mức sinh ở nông thôn, và đáng báo động là 2/6 vùng kinh tế – xã hội (Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long) đang có mức sinh rất thấp, dưới mức thay thế.
Tình hình tại Thành phố Hồ Chí Minh là một ví dụ điển hình. Năm 2023, tổng tỷ suất sinh chỉ đạt 1,32 con/phụ nữ, giảm mạnh so với 1,39 con/phụ nữ năm 2022 và 1,48 con/phụ nữ năm 2021. Con số này thấp hơn rất nhiều so với mức sinh thay thế 2,1 con/phụ nữ, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng về kinh tế – xã hội.
Mức sinh giảm ảnh hưởng đến cơ cấu dân số
Sự giảm mạnh về mức sinh dẫn đến tình trạng già hóa dân số nhanh chóng, thiếu hụt nguồn lao động, gây áp lực lớn lên hệ thống an sinh xã hội và gia tăng chi phí chăm sóc người cao tuổi. Theo Cục Dân số (Bộ Y tế), với đà đô thị hóa nhanh chóng và hội nhập quốc tế sâu rộng, xu hướng này sẽ càng được củng cố và lan rộng. Nếu tình trạng này kéo dài, Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ suy giảm quy mô dân số và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững.
Chính sách Khuyến Sinh: Hướng Đi Nào Cho Tương Lai?
Để giải quyết vấn đề này, việc tăng cường các chính sách khuyến sinh là rất cần thiết. Tuy nhiên, theo ông Matt Jackson – Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam, việc sử dụng các biện pháp ép buộc sẽ không hiệu quả. Thay vào đó, cần tập trung vào việc hỗ trợ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản, tạo điều kiện thuận lợi cho việc nuôi dạy con cái. Điều này bao gồm việc hỗ trợ tài chính, cơ sở hạ tầng chăm sóc trẻ em, và giải quyết vấn đề bất bình đẳng giới trong việc phân chia gánh nặng chăm sóc con cái.
Hỗ trợ các gia đình trẻ
Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách nhằm ứng phó với tình trạng này, bao gồm Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số, Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030, và Chương trình Điều chỉnh mức sinh. Gần đây nhất, Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 09/5/2024 của Chính phủ tập trung vào việc thực hiện hiệu quả chính sách dân số bền vững, nâng cao chất lượng dân số, và tận dụng thời kỳ dân số vàng. Việc nghiên cứu và xây dựng khung chính sách tổng thể về dân số, bảo đảm tỉ suất sinh thay thế phù hợp với từng vùng, miền và đối tượng dân cư là vô cùng quan trọng.
Thông điệp “Sinh đủ hai con, cha mẹ thông thái, con cái được nhờ” cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cân bằng giữa số lượng và chất lượng dân số, khuyến khích các gia đình có kế hoạch sinh sản phù hợp và đầu tư vào giáo dục, chăm sóc sức khỏe cho trẻ em.
Kết Luận: Hành Động Ngay Hôm Nay
Mức sinh giảm là một thách thức to lớn nhưng không phải là không thể giải quyết. Việc xây dựng các chính sách hỗ trợ toàn diện, kết hợp với việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc duy trì mức sinh thay thế là chìa khóa cho tương lai dân số Việt Nam. Hãy cùng Cachchamcon.com tìm hiểu thêm thông tin và cùng nhau xây dựng một tương lai tươi sáng cho thế hệ tương lai!
