Mức sinh giảm đang là vấn đề đáng báo động tại Việt Nam, đặt ra nhiều thách thức lớn về dân số và phát triển kinh tế – xã hội. Bài viết này sẽ phân tích nguyên nhân của hiện tượng này và đề xuất các giải pháp từ PGS.TS Nguyễn Đức Vinh – Viện trưởng Viện Xã hội học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tình hình và cùng nhau tìm hướng giải quyết.
Theo PGS.TS Nguyễn Đức Vinh, mức sinh giảm ở Việt Nam, dù là xu hướng chung của các quốc gia trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, vẫn là vấn đề đáng lo ngại. Việc mức sinh giảm xuống dưới mức sinh thay thế (ước tính 1,96 con/phụ nữ năm 2023) và sự chênh lệch lớn giữa các vùng miền (ví dụ: Đông Nam Bộ chỉ 1,56 con/phụ nữ, TP. Hồ Chí Minh 1,48 con/phụ nữ) là những dấu hiệu cần được quan tâm đặc biệt. Sự già hóa dân số nhanh chóng sẽ dẫn đến thiếu hụt nguồn lực lao động, thay đổi cơ cấu gia đình và xã hội, gây khó khăn cho sự phát triển kinh tế – xã hội và an sinh xã hội. So sánh với các nước phát triển như Hàn Quốc hay Nhật Bản, Việt Nam còn có năng suất lao động thấp, khiến việc già hóa dân số càng trở nên bất cập.
Già hóa dân sốẢnh minh họa về sự già hóa dân số tại Việt Nam
Nguyên nhân dẫn đến mức sinh giảm
PGS.TS Nguyễn Đức Vinh chỉ ra nhiều nguyên nhân phức tạp đằng sau tình trạng mức sinh giảm. Đầu tiên, đó là sự thay đổi trong nhận thức xã hội. Xu hướng sinh ít con, thậm chí không có con, ngày càng phổ biến. Quan niệm có con để phụng dưỡng lúc về già cũng giảm sút. Thứ hai, giá trị cá nhân được đề cao, người trẻ có nhiều mục tiêu khác ngoài việc sinh con, như sự nghiệp, du lịch, hưởng thụ… Việc nuôi dạy con cái tốn kém về thời gian, tiền bạc và công sức cũng là rào cản khiến nhiều người trẻ chần chừ hoặc từ bỏ việc sinh con. Cuối cùng, sự chênh lệch giữa “được” và “mất” khi có con càng lớn, dẫn đến mức sinh càng thấp. Sự khác biệt giữa các vùng miền về kinh tế, văn hóa, xã hội cũng góp phần tạo nên sự chênh lệch đáng kể về mức sinh.
Chi phí nuôi dạy con cáiẢnh minh họa về chi phí nuôi dạy con cái
Giải pháp bảo đảm mức sinh và cải thiện chất lượng dân số
Để ứng phó với tình trạng này, PGS.TS Nguyễn Đức Vinh đề xuất một số giải pháp quan trọng. Đầu tiên, cần điều chỉnh Pháp lệnh dân số, loại bỏ quy định về số con để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cặp vợ chồng tự quyết định. Thay vì áp đặt, Nhà nước nên tập trung vào việc tuyên truyền, vận động, khuyến khích sinh 2 con trong điều kiện cho phép. Chính sách cần linh hoạt, phù hợp với từng vùng miền, vừa khuyến khích sinh con ở những vùng mức sinh thấp, vừa hỗ trợ giảm sinh ở những nơi có mức sinh cao.
Gia đình hạnh phúcẢnh minh họa về gia đình hạnh phúc với hai con
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh truyền thông, vận động người trẻ kết hôn sớm hơn và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hôn nhân. Việc quan tâm đến sức khỏe sinh sản, bao gồm cả việc khám chữa bệnh hiếm muộn và hỗ trợ chi phí điều trị, cũng rất cần thiết. Ông đề nghị đưa chi phí điều trị hiếm muộn vào bảo hiểm y tế để giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình. Cuối cùng, Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ người dân sinh đẻ, nuôi dạy con cái, chẳng hạn như tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính…
Kết luận
Mức sinh giảm là một thách thức lớn đối với Việt Nam. Việc tìm ra giải pháp cần sự chung tay của cả Chính phủ và toàn xã hội. Các chính sách hỗ trợ, tuyên truyền và thay đổi nhận thức cần được thực hiện đồng bộ và hiệu quả để đảm bảo mức sinh thay thế và cải thiện chất lượng dân số, xây dựng một tương lai bền vững cho đất nước. Hãy cùng Cachchamcon.com tìm hiểu thêm nhiều thông tin hữu ích khác để nuôi dạy con cái và xây dựng gia đình hạnh phúc!
