Những năm tháng tham gia thanh niên xung phong (TNXP) trong chiến tranh chống Mỹ cứu nước, khắc ghi trong lòng biết bao thế hệ những kỷ niệm khó quên. Họ là những người trẻ tuổi, đã dũng cảm hy sinh tuổi thanh xuân để xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Bài viết này sẽ chia sẻ những câu chuyện xúc động của các cựu TNXP, những anh hùng thầm lặng trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại.
Tháng 7 năm 1965, tỉnh Hà Nam thành lập Đội TNXP chống Mỹ, cứu nước mang tên Anh hùng lực lượng vũ trang Trần Văn Chuông. Cựu TNXP Đỗ Quang Phúc, hiện trú tại phường Liêm Chính, thành phố Phủ Lý, nhớ lại: Đội gồm 5 đại đội, với tổng quân số 1.000 người, ban đầu tập trung mở đường sắt từ Cầu Giát (Duy Tiên) vào đến Thái Hoà (Nghệ An). Tháng 9/1965, máy bay địch ném bom khiến 3 người của C458 hy sinh, 5 người bị thương. Sau đó, đơn vị đổi tên thành Đội N25 TNXP Hà Nam và nhận nhiệm vụ mở đường 20 Quyết Thắng, nối từ Cự Nậm (Quảng Bình) đến Lùm Bùm (Lào).
Alt: Cựu TNXP Đỗ Quang Phúc (thứ 3 từ phải sang) cùng Hội Cựu TNXP tỉnh Hà Nam thăm lại chiến trường xưa tại Bố Trạch, Quảng Bình
Mùa mưa năm 1966 biến nơi đây thành “túi nước”, “tử huyệt”. Bộ Tư lệnh Đoàn 559 đề xuất và được Quân ủy Trung ương chấp thuận kế hoạch mở trục đường ngang mới từ Phong Nha, huyện Bố Trạch, Quảng Bình. Ngày 21/1/1966 (mùng 1 Tết Bính Ngọ), Phó Tư lệnh Đoàn 559 Nguyễn Tường Lân phát lệnh mở màn chiến dịch “Chọc thủng Trường Sơn, mở đường thắng lợi”. Dù thiếu thốn lương thực, dụng cụ thô sơ, địch thường xuyên ném bom, địa hình hiểm trở, tinh thần các TNXP vẫn không hề suy giảm. Họ tranh thủ làm đường ban đêm để tránh máy bay địch. Đội N25 có trên 600 đội viên hy sinh và liên tục được bổ sung lực lượng từ các tỉnh khác như Nghệ An, Ninh Bình, Nam Định, Thanh Hóa.
Sau gần 4 tháng, các cánh thi công gặp nhau ở biên giới Việt – Lào. Hàng nghìn TNXP bất chấp nguy hiểm, trụ lại sửa đường, bảo đảm giao thông. Ông Phúc xúc động chia sẻ: “Chúng tôi thường xuyên đối mặt với hiểm nguy và cái chết. Chứng kiến đồng đội hy sinh, ngọn lửa căm thù càng nhân lên, biến thành sức mạnh để vừa làm hậu phương vững chắc, vừa sẵn sàng chiến đấu. Đội N25 TNXP Hà Nam là đơn vị TNXP đầu tiên và duy nhất cả nước trong lực lượng TNXP chống Mỹ được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân vào năm 1972”.
Bên cạnh lực lượng vũ trang, TNXP đóng vai trò quan trọng trong cuộc kháng chiến. Năm 1972, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh cử TNXP sang Lào giúp bảo đảm giao thông, mở rộng tuyến đường 6 và 217B. Ông Lê Ngọc Hán (Đọi Tam, Tiên Sơn, Duy Tiên), nguyên Đại đội trưởng Đại đội 1 (C1), Đội 255, Tổng đội 572, chia sẻ về nhiệm vụ mở tuyến đường chiến lược 217B dài gần 70 km từ Sầm Nưa (Hủa Phăn) đến cửa khẩu Na Mèo (Thanh Hóa).
Alt: Cây cầu Na Khao được xây dựng lại bởi các chiến sĩ TNXP
Ông Hán nhớ lại: “Năm 1972, chiến tranh ác liệt, đơn vị phải tìm địa điểm xa đường chính để tránh địch. Chúng tôi phải mang theo từng cây kim, sợi chỉ, lương thực, thuốc men, chặt tre, lấy cỏ tranh xây dựng lán trại. Đến tháng 11/1972, lực lượng mới sang hết. Đơn vị Duy Tiên có 144 chiến sĩ, từ 16 đến 45 tuổi”. Năm 1974, đơn vị ông được giao nhiệm vụ bảo vệ và xây dựng lại cầu Na Khao, tuyến đường độc đạo quan trọng trên tuyến đường 217B. Với khẩu hiệu “mưa sáng làm trưa, mưa trưa làm chiều, mưa nhiều làm chủ nhật” và “sống bám cầu, bám đường, chết kiên cường dũng cảm”, họ đã hoàn thành công việc trước thời hạn.
Những câu chuyện của các cựu TNXP như ông Phúc, ông Hán chỉ là một phần nhỏ trong hàng vạn câu chuyện về thế hệ TNXP. Họ đã hy sinh, cống hiến cho Tổ quốc. Hòa bình hôm nay là kết quả của sự hy sinh to lớn ấy. Họ luôn trân trọng giá trị hòa bình, tiếp tục đóng góp xây dựng đất nước, trở thành tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo. Lời dặn dò của các cựu TNXP: “Hãy hiểu rõ lịch sử và luôn phấn đấu xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại”, luôn là bài học quý giá cho chúng ta. Hãy cùng Cachchamcon.com tưởng nhớ và tri ân những đóng góp to lớn của các thế hệ TNXP!
