Việt Nam, quốc gia đông dân thứ 3 Đông Nam Á, đang đối mặt với thực tế đáng báo động: mức sinh giảm sâu và liên tục trong 3 năm liền, xuống dưới mức sinh thay thế – mức thấp nhất trong lịch sử. Điều này đặt ra nhiều thách thức lớn cho tương lai phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Thông tin được Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương công bố tại hội nghị tổng kết công tác dân số năm 2024 (ngày 27/12) cho thấy, năm 2023, chỉ số mức sinh là 1,96 con/phụ nữ, giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ vào năm 2024 và dự báo xu hướng này sẽ tiếp tục giảm. Bên cạnh đó, vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn ở mức cao, ước tính 112 bé trai/100 bé gái trong năm 2024.
Thách thức kép: Mức sinh giảm và mất cân bằng giới tính
Ông Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), chỉ ra rằng trong hai thập kỷ qua, khu vực thành thị đã liên tục ghi nhận mức sinh dưới mức thay thế (1,7-1,8 con/phụ nữ). Phụ nữ thành thị có xu hướng sinh con muộn hơn và ít hơn so với nông thôn. Điều này dẫn đến dự báo tỉ lệ tăng dân số toàn quốc sẽ tiếp tục giảm và đạt trạng thái “dừng” vào giai đoạn 2064-2069. Thêm vào đó, tuổi kết hôn lần đầu cũng tăng đáng kể, từ 24,1 tuổi năm 1999 lên 27,2 tuổi năm 2023, phản ánh rõ nét sự thay đổi trong quan niệm và kế hoạch gia đình của người Việt trẻ.
Mức sinh giảm ảnh hưởng đến cấu trúc dân số Việt Nam
Giải pháp: Chính sách hỗ trợ và khuyến khích sinh con
Để giải quyết tình trạng này, Bộ Y tế đã đưa ra giải pháp trong Chiến lược dân số Việt Nam đến năm 2030: duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ), hướng đến quy mô dân số 104 triệu người. Các chính sách khuyến khích sinh đủ 2 con đang được xem xét, bao gồm việc sửa đổi quy định về xử lý kỷ luật (bỏ xử lý đối với trường hợp sinh từ 3 con trở lên), tăng cường kiểm tra, giám sát và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về dân số.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, vấn đề mức sinh thấp và già hóa dân số nhanh đang trở nên cấp thiết. Với mức sinh thay thế chỉ đạt 1,3-1,4 con/phụ nữ, thành phố đã triển khai chính sách hỗ trợ tài chính 3 triệu đồng cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi. Tuy nhiên, ông Phạm Chánh Trung, Chi cục trưởng Chi Cục Dân số TP HCM, khẳng định đây chỉ là biện pháp ban đầu, thể hiện sự quan tâm của thành phố và chưa đủ để giải quyết vấn đề một cách toàn diện.
Hướng đi tương lai: Điều chỉnh chiến lược dân số
Cục trưởng Cục Dân số Lê Thanh Dũng cho biết công tác dân số năm 2024 chỉ đạt 1/3 chỉ tiêu đề ra. Năm 2025, Cục Dân số dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ Đề án sửa đổi, bổ sung chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp với từng vùng, từng đối tượng đến năm 2030, bảo đảm vững chắc mức sinh thay thế của quốc gia. Việc này đòi hỏi sự nỗ lực tổng lực từ các cấp chính quyền, cùng với sự đồng thuận và tham gia tích cực của toàn xã hội. Tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ phát triển sự nghiệp và cân bằng giữa công việc và gia đình là một trong những chìa khóa quan trọng để giải quyết vấn đề này.
Để nhận thêm thông tin hữu ích về chăm sóc sức khỏe và nuôi dạy con, hãy truy cập website Cachchamcon.com. Chúng tôi luôn đồng hành cùng bạn trên hành trình làm cha mẹ!
