TS.BS Nguyễn Bích Ngọc - nguyên Phó Giám đốc Trung tâm đào tạo và chỉ đạo tuyến Bệnh viện Lão khoa Trung ương.
Việt Nam đang đối mặt với thực trạng già hóa dân số nhanh chóng, một xu hướng toàn cầu nhưng đặt ra nhiều thách thức kinh tế – xã hội đáng kể. Mặc dù tuổi thọ trung bình tăng là một thành tựu đáng tự hào, nhưng việc già hóa dân số diễn ra quá nhanh, khi nền kinh tế chưa đủ mạnh, gây ra áp lực lớn lên hệ thống y tế, an sinh xã hội và đời sống người dân.
Theo TS.BS Nguyễn Bích Ngọc – Nguyên Phó Giám đốc Trung tâm đào tạo và chỉ đạo tuyến Bệnh viện Lão khoa Trung ương, tỉ lệ sinh giảm và tỉ lệ tử vong giảm dẫn đến tuổi thọ tăng, tạo nên bức tranh già hóa dân số rõ nét. Dự báo đến năm 2038, nhóm dân số từ 60 tuổi trở lên sẽ chiếm khoảng 20% tổng dân số, hơn 21 triệu người. Điều này đặt ra nhiều thách thức không nhỏ.
Thách thức kinh tế – xã hội từ già hóa dân số
Sự gia tăng nhanh chóng của người cao tuổi tác động đa chiều đến nền kinh tế và xã hội Việt Nam. Lực lượng lao động trẻ giảm, đòi hỏi sự điều chỉnh trong chính sách sử dụng lao động cao tuổi. Tuy nhiên, việc này gặp khó khăn do nhiều ngành công nghiệp vẫn e ngại tuyển dụng người trên 45 tuổi.
Chi phí chăm sóc người cao tuổi tăng cao đáng kể, ước tính gấp 7-8 lần so với người trẻ. Chi phí thuốc men cho người cao tuổi có thể chiếm đến 50% tổng chi phí thuốc của toàn dân. Thêm vào đó, nhu cầu về dịch vụ chăm sóc sức khỏe, chăm sóc xã hội, trợ cấp, xây dựng cơ sở vật chất… cũng tăng mạnh, gây áp lực lên ngân sách quốc gia.
Gánh nặng kinh tế không chỉ rơi vào ngân sách mà còn đè nặng lên vai người trung niên. Nhiều người phải gánh vác trách nhiệm chăm sóc cả bố mẹ già và con cái, trở thành thế hệ “kẹp bánh mì”, có thể phải hy sinh công việc để chăm sóc người thân. Chính sách lương hưu cũng cần điều chỉnh để thích ứng với tình hình mới.
Chăm sóc sức khỏe dài hạn: Giải pháp cần thiết
Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi là vấn đề trọng tâm trong bối cảnh già hóa dân số. Cần chú trọng cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Bộ Y tế đã có những nỗ lực đáng kể như phát triển chuyên ngành lão khoa tại các trường đại học, nhưng vẫn cần nhiều giải pháp toàn diện hơn.
Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh lý cùng lúc Ảnh minh họa: Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh lý cùng lúc, đòi hỏi chăm sóc toàn diện.
Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh mãn tính cùng lúc (tăng huyết áp, tiểu đường, loãng xương, sa sút trí tuệ…). Vì vậy, việc xây dựng chính sách, hướng dẫn, quy trình chăm sóc sức khỏe toàn diện cho cả nhân viên y tế và cộng đồng là rất cần thiết. Cần phát triển các gói dịch vụ chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là chăm sóc dài hạn, đáp ứng nhu cầu hỗ trợ vận động, nghe nhìn… cho người cao tuổi.
Dự thảo Luật Dân số đã đề cập đến vấn đề chăm sóc sức khỏe dài hạn, nhưng đòi hỏi nguồn lực mạnh mẽ. Việt Nam cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế, như Nhật Bản với bảo hiểm chăm sóc dài hạn hoặc Thái Lan với quỹ hỗ trợ người khuyết tật và người cao tuổi. Việc nghiên cứu xây dựng quỹ bảo hiểm chăm sóc sức khỏe dài hạn cho người cao tuổi là một giải pháp cần được xem xét nghiêm túc.
Hành động toàn diện cho tương lai bền vững
Giải quyết thách thức già hóa dân số đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, doanh nghiệp và gia đình. Cần đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng thân thiện với người cao tuổi (giao thông, môi trường sống…). Công tác tuyên truyền, vận động nâng cao nhận thức cộng đồng về chăm sóc người cao tuổi cũng rất quan trọng.
GS.TS Nguyễn Đình Cử, Nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội – Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng quỹ bảo hiểm chăm sóc sức khỏe dài hạn, như một trong những yếu tố then chốt giúp các nước khác giải quyết tốt vấn đề này.
Để chuẩn bị cho tương lai, Việt Nam cần có chiến lược toàn diện, bao gồm chính sách kinh tế – xã hội, chính sách y tế – an sinh xã hội phù hợp, để đảm bảo chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi và sự phát triển bền vững của đất nước. Hãy cùng Cachchamcon.com tìm hiểu thêm những thông tin hữu ích khác để cùng xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho gia đình mình.
